De term werkkledij en persoonlijke beschermingsmiddelen worden vaak onterecht door elkaar gebruikt. Hoewel ze elkaar zeker aanvullen, is hun doel én functie toch anders: werkkledij is in de eerste plaats bedoeld om de drager te beschermen tegen vuil en stof tijdens het uitvoeren van diens werk. Het kan ook worden gebruikt om een beroep te karakteriseren of bedrijven gebruiken soms een uniform (al dan niet met bedrijfslogo) om zich te identificeren.

Een persoonlijk beschermingsmiddel of PBM daarentegen biedt bescherming tegen een specifieke risico voor de veiligheid en/of gezondheid van de werknemer. PBM’s zijn onder andere helmen, veiligheidsbrillen, veiligheidsschoenen, mondmaskers of ademhalingsbescherming, gehoorbescherming, handschoenen, enz.

Bij de keuze van beschermende kledij houdt men best rekening met het vermogen om te beschermen tegen de potentiële risico's, maar ook comfort, functionaliteit (verstelmogelijkheden, zakken, sluitingen, enz.) en esthetiek zijn belangrijke eigenschappen.

Beschermende kledij moet voldoen aan de EN 340-norm om te worden geclassificeerd als dusdanig. Naast EN340 zijn er nog andere normen die elk een specifieke beschermende eigenschap hebben zoals hittebestendigheid of mechanische weerstand.

De juiste PBM's voor de te beschermen lichaamsdelen:

Veiligheidsschoenen: In de groene sectoren is het dragen van veiligheidsschoenen of -laarzen essentieel, omwille van het werken met zwaar rollend materieel, dieren… in vaak gladde omstandigheden. Meestal worden veiligheidsschoenen van het type S3 gebruikt. Ze zijn voorzien van een antislipzool, een antiperforatie middenzool en een beschermend omhulsel (van metaal of composiet) aan de voorzijde van de voet.

Bij thermisch onkruid bestrijden is het raadzaam om, naast de S3-markering, schoenen te dragen die bestand zijn tegen hitte (markering: HRO).

Gehoorbescherming: vanaf 85 dB(A) worden de oren geleidelijk aan beschadigd. Zonder gehoorbescherming kan het geluid van een draaiende motor reeds in een paar seconden permanente gehoorschade veroorzaken. Het reduceren van lawaai vermindert tevens het vermoeidheidsgevoel.

Volgens de wetgeving moet gehoorbescherming beschikbaar zijn voor werknemers vanaf 80 dB(A) en is het dragen ervan verplicht vanaf 85 dB(A). Gehoorbescherming kan opgedeeld worden in 3 klassen, afhankelijk van de geluidsdemping:

       o Klasse 1: 27 tot 30dB(A)

       o Klasse 2: 30dB(A)

        o Klasse 3: 33dB(A)

Om redenen van comfort en onderhoudsgemak opteert men in de groene sectoren vaak voor oorkappen , maar eveneens oordopjes en otoplastieken kunnen  aangewezen zijn.

Onderstaande tabel toont de gemiddelde maximale blootstellingsduur zonder gehoorbescherming (deze cijfers variëren naargelang het model en de staat van onderhoud van de gemanipuleerde machine). Bij een langere blootstelling zal er permanente gehoorschade optreden. 

Het geluidsniveau staat eveneens vermeld op de machine zelf.

Vizier: om te werken met machines waarbij een risico bestaat op wegvliegende deeltjes zoals bij de bosmaaier. Gezichtsbescherming is essentieel om de projectie van deze deeltjes in het gezicht te beperken en bijgevolg de ogen te beschermen. Een vizier wordt meestal in combinatie met een helm en gehoorbescherming gebruikt. Het vizier wordt dan rechtstreeks aan de hoofdband van de gehoorbescherming bevestigd.

Veiligheidsbril: er zijn verschillende soorten brillen:

• doorzichtige bril om de ogen van de bediener te beschermen tegen het spatten van vloeistoffen (bvb. bereiding van sproeimengsel)

• getinte glazen om de ogen te beschermen tegen fel licht en hitte, zoals bij lassen, lasbranden, enz. Vaak wordt dit type lens gecombineerd met een geharde lens om de gebruiker te beschermen tegen metaalsplinters.

 Ademhalingsmaskers: bestaan in verschillende types:

• Maskers die met behulp van filtermateriaal de omgevingslucht filteren om de inademing van stof, gas of dampen te voorkomen.

• Maskers zonder filter die voorzien worden van verse ademlucht door middel van ademlucht  in flessen, aangedreven door een compressor… Dit type masker zorgt voor de aanvoer van verse lucht en wordt gebruikt indien de concentratie of combinatie van gevaarlijke gassen niet geweten is. Maar vooral omdat het zuurstofgehalte door de aanwezigheid van de gevaarlijke gassen ernstig verminderd kan zijn. Dergelijke maskers moeten bijvoorbeeld gebruikt worden bij interventies in mestkelders of graansilo’s.

Bij alle maskers is een goede afdichting tussen het gezicht van de gebruiker en het masker belangrijk voor de goede werking. Bij een slechte pasvorm, kan er langs de openingen ongefilterde lucht binnenstromen, de zogenaamde leklucht. Voor personen met een baard kunnen luchtkappen een oplossing bieden.

De maskers komen in verschillende vormen:

Wegwerp halfgelaatsmasker	Halfgelaatsmasker met herbruikbare filters

Filters gemarkeerd met de letter "P" en een witte kleurcode bieden bescherming tegen stof.

       o P1: bescherming tegen irriterend stof (80% van de deeltjes)

       o P2: bescherming tegen schadelijk stof (94% van de deeltjes)

       o P3: bescherming tegen giftig stof (99,9% van de deeltjes)

Maskers met patronen bieden verschillende soorten bescherming dankzij een combinatie van filters met gekleurde banden naargelang het gas dat zij filteren, dit heet een combinatiefilter. De indicatieband kan bruin zijn voor organische ontsmettingsmiddelen (bv. op basis van formaldehyde en glutamaat), gewasbeschermingsmiddelen en oplosmiddelen. De groene band geeft een doeltreffend masker tegen ammoniak aan.

Afhankelijk van de klasse, is het filtermateriaal in staat, meer of minder schadelijke gassen vast te houden, zodat de drager deze niet kan inademen:

        o Klasse 1: lage capaciteit

        o Klasse 2: gemiddelde capaciteit

        o Klasse 3: hoge capaciteit

Manchetten: zij beperken snijwonden aan de onderarmen dankzij de geïntegreerde snijbescherming. De manchetten moeten worden gedragen bij het gebruik van de kettingzaag.

Handschoenen: afhankelijk van het materiaal van de handschoenen bieden deze bescherming tegen verschillende invloeden:

• Handschoenen van leer of nitrilschuim: om trillingen bvb overgebracht door de machine te verminderen (bv. witte vingersyndroom). Deze beperken ook huidirritaties (bvb. door contact met bepaalde planten). Ze bieden tevens een goede grip en zijn doeltreffend tegen enigszins scherpe materialen.

• De snijwerende kettingzaaghandschoenen zijn voorzien van dezelfde vezels als de snijwerende broek. Voor rechtshandigen is de linkerhandschoen voorzien van snijvaste vezels, terwijl de rechterhandschoen veel minder wordt blootgesteld aan het risico op snijwonden en bijgevolg niet dezelfde bescherming nodig is. Bij de aankoop van handschoenen is het dus belangrijk om aan te geven of je links- of rechtshandig bent.

• Nitril handschoenen zijn geschikt voor het hanteren van fytoproducten en chemische producten (ontsmettingsmiddelen) en vermijden direct contact met de huid. De soepelheid van de handschoenen zorgt voor een goede beweeglijkheid.Opgelet: latex handschoenen mogen niet gebruikt worden bij het hanteren van fytoproducten, deze bieden onvoldoende bescherming

Handschoenen met norm EN 374 bieden voldoende bescherming voor het hanteren van gewasbeschermingsmiddelen.

Er zijn ook handschoenen die bestand zijn tegen koude, hitte, elektriciteit, enz.

Beenbescherming tijdens het kettingzagen: wanneer u een kettingzaag gebruikt, is het van essentieel belang om een broek te dragen die bestand is tegen impact van de kettingzaag. De meeste verwondingen door kettingzagen zijn verwondingen aan de benen (+/- 42% van alle ongevallen).

Het pictogram met norm EN 381 geeft aan dat de broek bescherming biedt tegen verwondingen door kettingzagen.

Er bestaan 3 types bescherming (A, B, C): vooraan, vooraan + aan de binnenzijde en volledig (zie onderstaande illustratie).

De norm EN381 bestaat uit 4 klassen en is opgesplitst aan de hand van de snelheid van de ketting:

       o Klasse 0: 16 m/s

       o Klasse 1: 20 m/s

       o Klasse 2: 24 m/s

       o Klasse 3: 28 m/s

Het is belangrijk dat de keuze van de broek in overeenstemming is met het vermogen van de gebruikte kettingzaag.

Beenbescherming tijdens het gebruik van machines die mogelijks voorwerpen projecteren (bosmaaiers, heggenscharen, roterende borstels, enz.): deze bieden bescherming tegen beknelling, snijwonden alsook tegen de impact van wegslingerende voorwerpen tegen de benen. Ook tijdens het werken met de bosmaaier is het aangeraden om werkkledij met lange mouwen en lange broek te dragen.

Bescherming tijdens werkzaamheden langs de weg: tijdens dergelijke werkzaamheden is het van essentieel belang om zichtbaar te zijn voor naderende weggebruikers. De broek heeft twee 50 mm brede reflecterende stroken. Hoge zichtbaarheidskledij wordt aangeduid met de norm EN ISO 20471 en wordt opgedeeld in 2 klassen:

• Klasse 1 betekent dat de zichtbaarheidskleding kan worden gebruikt in situaties met een laag risico op botsingen of ongevallen. Zij zijn niet geschikt voor werkzaamheden langs de openbare weg. Zij kunnen echter wel worden gebruikt voor een betere zichtbaarheid binnen het bedrijf. De maximumsnelheid van het verkeer is beperkt tot 30 km/uur.

• Klasse 2 betekent dat de kleding een goede zichtbaarheid biedt voor openbare werken, in het donker werken en geschikt zijn voor werkzaamheden langs de openbare weg (maximumsnelheid van het verkeer 50 km/uur).

Klasse 1	Klasse 2

De overall: tijdens de manipulatie van fytoproducten moet het hele lichaam bedekt zijn om contact tussen de huid en de spuitnevel te vermijden. Type 5-6 wegwerpoveralls (foto 1) zijn comfortabel om te dragen bij milde temperaturen. Zij zijn echter gevoelig voor scheuren en de waterdichtheid is beperkt.

Voor gebruik op plaatsen waar de toediener intensief aan gewasbeschermingsmiddelen wordt blootgesteld, zijn waterdichte, wasbare en herbruikbare overalls, identiek aan weerbestendige pakken, een betere oplossing (foto 2).

Foto 1: Type 5-6 wegwerpoverall	Foto 2: Waterdichte & herbruikbare overall

Enkele adviezen voor het onderhoud van persoonlijke beschermingsmiddelen:

Evenals arbeidsmiddelen moeten persoonlijke beschermingsmiddelen worden onderhouden (reinigen, uit de zon bewaren, enz.) om de beschermende functies ervan zoveel mogelijk te behouden. Hou je daarom steeds nauwgezet aan de onderhouds- en reinigingsinstructies van de fabrikant.

• Bewaar het materiaal uit de buurt van de zon. Bvb. geen helmen op het dashboard van de bestelwagen.... De zonnestralen veranderen de eigenschappen van het beschermende synthetische materiaal. Een verkleurde helm moet onmiddellijk vervangen worden.
• Reinig de PBM regelmatig met een vochtige doek en controleer op scheuren of gaten.

• Onderhoud leren schoenen met vet om ze zacht en waterdicht te houden en te voorkomen dat ze scheuren als ze drogen.

• Vervang gescheurde handschoenen onmiddellijk, beschadigde exemplaren bieden niet langer de nodige bescherming. Bovendien kunnen ze gemakkelijker aan bewegende delen blijven haken. Bewaar indien mogelijk een of twee paat reserve handschoenen.

• Controleer regelmatig de staat van de snijbestendige broek. Als deze beschadigd is, verliezen de binnenvezels hun kracht en is bescherming niet langer gegarandeerd.

• De persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) die voor behandelingen met pesticiden worden gebruikt, moeten worden gekozen op basis van hun weerstand tegen deze producten en kunnen niet voor andere doeleinden worden gebruikt.

• Als er corrosie op de apparatuur verschijnt, kan hieruit worden afgeleid dat het hoog tijd is om deze te vervangen.

Helmen, schoenen, filters... hebben allen een beperkte houdbaarheidsdatum (vermeld op het product). Na deze datum kan de goede werking van het PBM niet meer gegarandeerd worden.